Cukrzyca, epidemia XXI wieku

Na świecie co 10 sekund diagnozuje się cukrzycę u kolejnej osoby. Co 6 sekund umiera ktoś z powodu jej powikłań. Blisko 382 miliony osób na świecie, w tym 3 miliony w Polsce, choruje obecnie na cukrzycę. Cukrzyca to pierwsza niezakaźna choroba, uznana za ONZ za epidemię XXI wieku. Szacuje się że w 2035 roku liczba chorych sięgnie 592 milionów.

Co to jest cukrzyca?

Cukrzyca jest chorobą przewlekłą, charakteryzującą się nieprawidłowym wzrostem poziomu cukru we krwi. Nieprawidłowe działanie insuliny, hormonu wydzielanego przez trzustkę, jedynego w ludzkim organizmie mającego działanie obniżające stężenie glukozy we krwi. Niedobór insuliny prowadzi do zaburzeń w zakresie wykorzystania glukozy przez komórki organizmu, co powoduje zwiększenie stężenia glukozy we krwi (hiperglikemię) oraz wydalanie glukozy wraz z moczem Przewlekła hiperglikemia wiąże się  z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, serca, naczyń krwionośnych.

Rodzaje cukrzycy

Powszechnie nazywa się ją "cukrzycą", ale w rzeczywistości istnieje kilka rodzajów cukrzycy, które objawiają się i są leczone przez diabetologów.

Cukrzyca typu 1

Dawniej znana jako cukrzyca młodzieńcza, jest związana z całkowitym brakiem wydzielania insuliny przez trzustkę. Jest to schorzenie wynikające z tzw. procesu autoagresji, czyli samoistnego niszczenia komórek przez organizm. Zazwyczaj pojawia się nagle u dzieci lub młodzieży. Wymaga ona podawania pacjentowi insuliny kilka razy dziennie w formie zastrzyku lub pompy insulinowej. Cukrzyca typu pierwszego na dzień dzisiejszy nie jest uleczalna, nie może się cofnąć, natomiast długość życia pacjentów, przy dobrej opiece i dbaniu o prawidłowe poziomy cukru, nie różni się istotnie od osób bez cukrzycy. 

Cukrzyca typu 2

Jest wynikiem niedostatecznej produkcji insuliny przez trzustkę, związanej ze złym wykorzystaniem insuliny przez komórki organizmu. Zazwyczaj dotyczy to osób powyżej 40 roku życia. Szacuje się, że dotyczy nawet 90 proc. wszystkich chorych na cukrzycę. Jej rozwój jest ściśle związany z postępem cywilizacyjnym, trybem życia, nieodpowiednią dietą. Ma charakter postępujący. Wraz z rozwojem insulinooporności i stopniowym zanikaniem produkcji insuliny, glukoza nie może być prawidłowo wykorzystywana przez organizm. Ujawnienie się cukrzycy poprzedza stan przedcukrzycowy, w którym stężenie glukozy jest już podwyższone, ale jeszcze w stopniu niewystarczającym, by według obowiązujących kryteriów rozpoznać cukrzycę. W początkowej fazie cukrzycy typu 2 insulina jest wydzielana przez trzustkę w nadmiarze, aby „pokonać” insulinooporność tkanek. Stan przedcukrzycowy sprzyja rozwijaniu się cukrzycy. Już generuje pewne odległe powikłania cukrzycy, ze względu na to, że nawet niewielkie podwyższenie glukozy we krwi uszkadza naczynia. Chorzy powinni być objęci szczegółową kontrolną przez lekarzy. Przez wiele lat przebieg choroby jest bezobjawowy, następnie ilość insuliny wydzielanej przez trzustkę stopniowo się zmniejsza, a doustne leki przeciwcukrzycowe nie wystarczają do prawidłowej kontroli glukozy we krwi. Wówczas konieczne jest zastosowanie insuliny we wstrzyknięciach.

Cukrzyca ciążowa

Ciąża z zasady charakteryzuje się wyższym poziomem insuliny oraz mniejszą wrażliwością na ten hormon, co jest niezbędne, aby zapewnić odpowiednią podaż składników odżywczych dla płodu. U niektórych kobiet funkcjonowanie komórek trzustki nie dostosowuje się jednak do wymagań metabolicznych ciąży i dlatego stężenie glukozy we krwi wzrasta do zbyt wysokiego poziomu. Cukrzyca ciążowa najczęściej zanika po urodzeniu dziecka. W czasie ciąży ważne jest jej monitorowanie, aby uniknąć komplikacji dla matki (nadciśnienie tętnicze, stan przedcukszycowy, cięcie cesarskie, możliwość późniejszego rozwoju cukrzycy typu 2) i dziecka (waga urodzeniowa > 4 kg, ryzyko hipoglikemii noworodków, możliwość późniejszego rozwoju cukrzycy typu 2). U większości kobiet cukrzyca ciążowa rozwija się bezobjawowo, nierozpoznana i nieleczona może zagrażać zarówno życiu i zdrowiu mamy, jak i dziecka.

Sposoby diagnozowania :

By zdiagnozować cukrzycę, należy wykonać krzywą cukrową. Badanie OGTT wykonuje się rano na czczo, 8-14 h od ostatniego posiłku. Badanie składa się z 3 etapów: 

• pobieranie krwi do badania i oznaczenie glikemii na czczo
• wypicie 75 g glukozy po 120 minutach
• pobieranie powtórnie krwi do oznaczenia glikemii

Wynik równy 200 mg/dl lub większy, otrzymany w 120 minucie testu, oznacza cukrzycę.

Ważna jest obserwowanie własnego ciała, znaków jakie nam przesyła zwłaszcza takich jak :

• nieprawidłowe pragnienie i suchość w jamie ustnej
•  częsta potrzeba oddawania moczu
•  zmęczenie i brak energii
• znaczna utrata wagi pomimo zwiększonego apetytu
• nawracające infekcje
• trudności w gojeniu się ran
• problemy ze wzrokiem

Pojawienie się cukrzycy typu 1 jest nagłe, zaś cukrzyca typu 2 jest bardziej podstępna, rozwija się w milczeniu przez wiele lat.

Cukrzyca nie tylko nie boli, może nie dawać żadnych objawów aż do wystąpienia groźnych dla życia powikłań.